Cel raportu
Raport Understanding the Impacts of Generative AI Use on Children został opracowany przez The Alan Turing Institute w 2025 roku. Powstał, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób dzieci w wieku 8–12 lat korzystają z generatywnej sztucznej inteligencji. Ważnym elementem było uchwycenie perspektywy rodziców oraz nauczycieli, aby zobaczyć pełny obraz sytuacji. Autorzy chcieli sprawdzić, jakie szanse i ryzyka niesie AI, jak różni się dostęp do niej oraz jak wpływa na edukację i codzienne życie.
Metodologia badań
Badania oparto na szerokich ankietach przeprowadzonych wśród dzieci i ich opiekunów, a także wśród nauczycieli szkół podstawowych i średnich. Próba obejmowała setki gospodarstw domowych i ponad tysiąc nauczycieli. Pytano o świadomość generatywnej AI, sposoby jej użycia, doświadczenia, obawy i nadzieje. Analizy uwzględniały różnice wynikające z wieku, statusu społeczno-ekonomicznego, rodzaju szkoły i dodatkowych potrzeb edukacyjnych. Dzięki temu udało się uchwycić pełne spektrum korzystania z technologii.
Kluczowe ustalenia
Raport pokazuje, że generatywna AI staje się coraz bardziej obecna w życiu dzieci. Ponad połowa gospodarstw domowych deklaruje kontakt z tą technologią, choć nie zawsze bezpośrednio przez dzieci. Użycie wzrasta z wiekiem – ośmiolatki sięgają po AI rzadko, natomiast dwunastolatki robią to znacznie częściej. Różnice są wyraźne między dziećmi z rodzin o wyższym statusie społecznym i uczniami szkół prywatnych a dziećmi z rodzin mniej zamożnych czy ze szkół publicznych. Dostęp i świadomość są nierówne, co może prowadzić do pogłębiania istniejących podziałów.
Dzieci używają AI do zabawy, tworzenia obrazów i tekstów, a także do nauki. Starsi uczniowie chętnie korzystają z niej przy zadaniach domowych. Wśród dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi generatywna AI odgrywa ważną rolę we wspieraniu komunikacji i relacji społecznych. Postawy wobec technologii są różne, ale dominują pozytywne emocje. Dzieci opisują AI jako coś ciekawego i ekscytującego, rzadko jako coś przerażającego.
Rodzice patrzą na sprawę inaczej. Obawiają się jakości informacji, które dzieci mogą otrzymać, a także braku krytycznego podejścia do treści. Wskazują też na kwestie prywatności i możliwość uzależnienia od gotowych odpowiedzi. Nauczyciele zauważają potencjał w personalizacji nauczania i planowaniu lekcji, ale dostrzegają także ryzyka związane z plagiatem, utratą zdolności krytycznego myślenia i nadmiernym zaufaniem do narzędzi.
Ryzyka i wyzwania
Generatywna AI nie jest narzędziem neutralnym: może wspierać kreatywność i naukę, ale bez odpowiedniego wsparcia może pogłębiać nierówności i narażać dzieci na nowe zagrożenia.
Największym zagrożeniem jest dostęp do błędnych lub nieodpowiednich treści. Dzieci często nie potrafią rozpoznać, kiedy generatywna AI się myli. Istnieje ryzyko, że zbyt duże zaufanie do technologii osłabi umiejętności krytycznego myślenia i samodzielnego rozwiązywania problemów. Obawy budzi także możliwość wykorzystywania AI do oszustw szkolnych. Z perspektywy nierówności społecznych widać, że technologia może wzmacniać różnice w dostępie do wiedzy i narzędzi.
Rekomendacje
Raport podkreśla, że generatywnej AI nie należy zakazywać. Należy ją wprowadzać w sposób odpowiedzialny. Potrzebna jest edukacja cyfrowa w szkołach, która uczy krytycznego myślenia i świadomego korzystania z narzędzi. Rodzice i nauczyciele powinni otrzymywać wsparcie w postaci zasobów i dobrych praktyk. Szkoły muszą ustalić jasne zasady używania AI, a twórcy technologii powinni projektować rozwiązania dostosowane do wieku dzieci i ich potrzeb. Ważne jest także monitorowanie skutków i dalsze badania, ponieważ rozwój technologii jest szybki i dynamiczny.
Znaczenie dla Polski
Wnioski raportu mają znaczenie także poza Wielką Brytanią. W Polsce również pojawia się potrzeba aktualizacji polityki edukacyjnej i regulacji prawnych, aby chronić dzieci i zapewniać im równe szanse. Edukacja cyfrowa nie może być dodatkiem, ale stałym elementem programu szkolnego. Ochrona prywatności i bezpieczeństwo treści muszą być zagwarantowane w przepisach oraz praktyce.
Podsumowanie
Raport The Alan Turing Institute pokazuje, że generatywna AI jest jednocześnie szansą i wyzwaniem. Może wspierać rozwój kreatywności i edukacji, ale niesie ryzyka związane z dezinformacją i utratą krytycznego myślenia. Kluczowe jest podejście odpowiedzialne i systemowe – edukacja, wsparcie dorosłych i mądre regulacje. Dzięki temu AI może stać się narzędziem, które wspiera dzieci w rozwoju, a nie pogłębia nierówności czy tworzy nowe zagrożenia.
Link do raportu: https://www.turing.ac.uk/sites/default/files/2025-06/understanding_the_impacts_of_generative_ai_use_on_children_-_wp1_report.pdf
